Begeleiding van data-ethische dialoog
Het voeren van een goede dialoog vormt de kern van ethiek. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan! Geen nood, het Expertisecentrum Data-Ethiek kan je daarbij ondersteunen. Wij kunnen daarvoor twee instrumenten inzetten: de Ethische Data Assistent (DEDA) en het Moreel Beraad.
Meer weten?
De Ethische Data-assistent (DEDA)
De Ethische Data-assistent (DEDA)
De Ethische Data-Assistent (DEDA) is een door de Utrecht Data School in samenwerking met de gemeente Utrecht ontwikkelde toolkit die data-analisten, projectmanagers en beleidsmakers helpt om samen ethische problemen in dataprojecten, datamanagement en databeleid te herkennen. Belangrijkste instrument daarbij is een grote poster met vragen, die deelnemers aan een DEDA- sessie tussen zich in kunnen leggen.
DEDA maakt een onderscheid tussen datagerelateerde overwegingen en algemene overwegingen. Datagerelateerde overwegingen betreffen het verzamelen (algoritmen, bron), het gebruik (anonimiseren, visualiseren) en de opslag (toegang, open toegang en hergebruik). Algemene overwegingen gaan over verantwoordelijkheid, communicatie, transparantie, privacy en vooringenomenheid.
Moreel beraad
Geconfronteerd met ethische vragen over de inzet van nieuwe digitale technologie ontwikkelde het Overlegorgaan voor de Fysieke Leefomgeving (OFL) een op deze thematiek toegesneden versie van het al langer bestaande moreel beraad. Het OFL definieert dat als een verdiepend gesprek met een groep belanghebbenden over een ethisch dilemma dat gestructureerd verloopt, en plaatsvindt in een veilige setting, waarin deelnemers vrijuit kunnen spreken. De aanpak van het OFL bestaat uit de volgende acht stappen:
- Introductie en kennismaken
- Toelichting op ethiek als kader
- Introductie morele vraag
- Redenen voor en tegen
- Waarden onderzoeken
- Spanningen benoemen
(tussenstap: issues noteren) - Moreel oordeel uitspreken
- Afsluiting en terugblik
De handleiding die het OFL heeft opgesteld bevat ook een canvas dat het mogelijk maakt om de inzichten uit de verschillende stappen op overzichtelijke wijze bij elkaar te brengen.
